Şart (Koşul) Cümlesi Nedir? Özellikler, Örnekler

ABONE OL

News

Eylemin ya da durumun gerçekleşmesinin başka bir durumun yerine gelmesine bağlı olduğu cümlelere şart (koşul) cümlesi denir. Şart cümlelerinde, koşul yerine gelirse yargı gerçekleşecektir.

• Ödevlerimi bitirsem de biraz rahat etsem.

Cümlesinde, “rahat etme” eyleminin şartı “ödevlerini bitirme”sine bağlanmıştır. Yani eylemin oluşması için bir koşul öne sürülmüştür.

DİKKAT! Şart cümlesi ile nedeni birbirine karıştırmamak gerekir. Neden bir kavramın olmasında etkiyi yaratan şeyken şart, etkinin ortaya çıkmasını sağlayan şeydir.

• “Etkili şiirler yazdığı için beğeniliyor.” cümlesinde neden söz konusuyken “Beğenilmesi için etkili şiirler yazması gerekir.” cümlesinde koşul söz konusudur.

DİKKAT! Şart cümlelerinde “–sa, –dıkça, ama, mı” gibi kavramlar kullanılır.

Şart Cümlesi Örnekleri

• Bir şair başkalarının şiirinde geçen sözcükleri kullanabilir yeter ki bu kullanış ve işleyişte başkalarından ayrılabilsin.
• Sevginizi ve ilginizi çevrenize dağıtmayı bildiğiniz sürece etrafınızdaki dost çemberi daha sağlam olacaktır.
• Sabah gözünü açıp kendi toprağının insanlarına bir çözüm bulmayı amaçladığında gerçek sanatçı olacaksın.
• Yaşamının yönünü acılara, umutlara, hayal kırıklıklarıyla karşılaşabilme ihtimallerine çeviren insan, ne söylerse doğru değil midir?
• Bir insan kendi isteğiyle eylemlerini gerçekleştirdiğinde mutlu olur.
• İnsan, doğanın yasalarını kavrayarak doğayı denetimi altına alabilmiştir.
• Emekle mayalanmayan şiirler, zamanla kaybolup gider.
• Faizler düşük olursa borsa canlılığını korur.
• Kitap okumadığımız sürece Türkçe netlerimiz artmayacak.
• Ömrüm oldukça bu güzelim sonbahar günlerimi hatırlayacağım.
• Oğuz Atay’ın son romanını incelersen postmodern kavramını daha iyi anlarsın.
• İstediğin miktarda erzak alabilirsin ama çevredeki yoksul insanlara yardım edeceksin.
• Bu sorunları da çözdük mü önümüz açılacak.
• Her şey senin istediğin gibi olacak yeter ki sen yanımızda ol.

Örnek Sorular

Soru – 1

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde şart (koşul)  anlamı vardır?

A) Leonardo da Vinci: “Sevgi, bilgiden doğar.” demiş; oysa bilgisiz sevgiler de vardır. B) Eleştirel düşünceyi özümseyen, insanın insanlaşması için çalışan kişiler yok artık. C) Yaşamın tadı ve kişinin mutluluğu insanlaşmakla eş anlamlıdır. D) Atatürk’e duyulan sevgi, akıl ve bilimin denetiminden geçmeli ki bir değer taşısın. E) Hangi meslekte olursa olsun insan, dünkü insan değil, daha bilinçli.

Çözüm: D seçeneğinde Atatürk’e duyulan sevginin değer taşımasının koşulu dile getirilmiştir. Yanıt D

Soru – 2

“Sanatçı kendinden önce gelmiş olanların bir adım ötesine geçmek isterse onların eserlerine dudak bükerek bakmamalı tam tersine bu eserler karşısında gözünü dört açmalıdır.”

Yukarıdaki cümlede bir yargının gerçekleşmesi başka bir yargıya bağlanarak koşul-sonuç cümlesi örneklenmiştir.

Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamayı örnekleyen bir kullanım vardır?

A) Sanata adımını yeni atanlar, doğal olarak sanata farklı yaklaşımlar getirmek ister. B) Eski sanatçıların çalışmaları ve bilgi birikimleri yeni sanatçılardan fazla olduğu için bu sanatçılar daha etkindir. C) Yenilik peşinde koşan sanatçıların sanata zarar verme ihtimalleri fazla olabilir. D) Kendinden başkasını beğenmeyen sanatçıların başkaları tarafından beğenilme şansı yoktur. E) Bir sanatçı beğenilmek istiyorsa başkalarının yaptıklarını yapmamalıdır.

Çözüm: Verilen cümlede koşul anlamı söz konusudur. E seçeneğinde de sanatçının beğenilmesinin koşulu ele alınmıştır. Yanıt E