Paragraf sorularında karşımıza en çok çıkan kavramlardan bazıları üslup cümlesi ve içerik cümlesidir. Bu yazımızda “üslup cümlesi ne demek”, “içerik cümlesi ne demek” sorularına yanıt vereceğiz.
Bir yazıdaki dil ve anlatım özelliklerinin bütününe üslup (biçem) denir. Bir sanatçının dili nasıl kullandığını ve anlatımının ve cümlelerinin ne gibi özellikler taşıdığına değinen her cümle üslubu verir. İçerik (konu) ise sözü edilen olay, durum, varlık ya da kavramdır. Cümlede anlatılan şey ne ise içerik odur.
Bir cümlede “Yazar neyi anlatmış?” sorusu içeriği; “Yazar nasıl anlatmış?” sorusu ise üslubu verir.
NOT: Bazı cümlelerde üslup ve içerik iç içe olabilir.
I. Bu sanatçının eserlerinde kullandığı imgesel anlatım sanatçının özgünleşmesini sağlayan en büyük etken bence. II. Sanatçı, kendisine yapılan eleştirileri art niyetli bulduğundan onlara cevap verme gereği duymamış. III. Gençlik yıllarında çeşitli dergi ve gazetelerde çocukluk yıllarının anılarını iç monolog yöntemini kullanarak yayımlamış. IV. Osmanlı’nın son dönem sıkıntılarını, şair ve yazarların bu kitabında anlatmış. V. Birçok haksızlığa maruz kalan bu çocuk çevresindekilere diş biliyordu. Yukarıdaki cümlelerin hangisi üslup ve içerik ifade eden bir yargıdır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
ÇÖZÜM: III. cümlede “Neyi anlatmış?” sorusunun cevabı “Çocukluk yıllarının anılarını” “Nasıl anlatmış?” sorusunun cevabı ise iç monolog yöntemini kullanarak ifadesidir.
Yanıt C
Aşağıdaki cümlelerden hangisi “biçem”le (üslup) ilgili bir yargıdır? A) Yapıtlarında yaşadığı, tanıdığı toplumun – Türkiye toplumunun – gerçeğini yansıttı. B) Bu roman yalnızca ekmek için değil, aşkı, sevdası ailesi içinde umutsuzca çırpınan genç bir adamın dramıdır. C) Yaşamı en beklenmedik, en sarsıcı ayrıntılarından; çelişkileri en yoğun, en keskin noktalarından yakalıyor Orhan Pamuk.D) Günlük yaşamın canlı ayrıntılarıyla örülen, kurgusu ustalıklı, dili canlı ve akıcı bir oyunla karşı karşıyayız.E) Bu yapıt erkeklere karşı kadının kurtuluşunu slogansal tavırla savunan bir nitelik taşıyor.
ÇÖZÜM: D seçeneğinde oyundaki dil özellikleri verilmiştir. Biçemde “Nasıl anlatmış?” sorusunun cevabı olduğu için D seçeneği doğru seçenektir.
Yanıt D
(I) Güzele, bir şey anlatırken ulaşır sanatçı. (II) Sanatta oldum bittim böyledir bu iş; güzellikten başka amacı olmayan güzele, güzel denmez. (III) Güzel, güzelin düşmanıdır diyebiliriz; edebiyat da edebiyatın düşmanı. (IV) Sözgelimi, giyim kuşam, yerine göre ayarlanmazsa, pazara alışverişe giden kadın güzel olmak için, nesi var nesi yoksa takar takıştırırsa olur mu? (V) Yürüyüşe çıkan kişi, güzel olsun diye ayağına rugan ayakkabılarını giyerse, güzel yerine gülünç olmaz mı? Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinden başlanarak, konu ile ilgili örneklemelere gidilmiştir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
ÇÖZÜM: Konuyla ilgili örnekler olan giyim kuşam, pazar alışverişi… IV. cümleden itibaren verilmiştir.
Yanıt D
(I) Yenilgiyi daha baştan kabul eden insanlar hiçbir zaman zafere ulaşamazlar. (II) Her yeni gün bizleri birtakım güçlüklerle karşı karşıya getirir. (III) Bunları yenebilme, öncelikle onları yenebileceğimizi düşünmeye bağlıdır. (IV) Hiçbir yetkin doktor, hastasının iyileşemeyeceğini kabul etmez. (V) Ümidi olmasa da elinden geleni yapar, son dakikaya dek her türlü çabayı gösterir. (VI) Hiçbir yetkin öğretmen öğrencisini anlamadığı için yarı yolda bırakmaz. Bu parçada kaçıncı cümleden başlanarak sözü edilen konu ile ilgili örneklemelere gidilmiştir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
ÇÖZÜM: IV. cümleden itibaren sözü edilen konuyla ilgili örnekler verilmeye başlanmıştır.
Yanıt D