Yayınlama: 24 Ocak 2023, 01:43:36 Güncelleme: 24 Ocak 2023, 01:43:37

Şiir İncelemesi | Gel Gör Beni

ABONE OL

News

24 Ocak 2023, 01:43:36

ABONE OL

News

İlahi	Günümüz Türkçesi
Ben yürürem yane yane Aşk boyadı beni kane Ne akılem ne divâne Gel gör beni aşk neyledi	Ben yürürüm yana yana Aşk(ın) boyadı beni kana Ne akıllıyım ne de deli Gel gör beni aşk(ın) ne hale getirdi
Geh eserem yeller gibi Geh tozaram yollar gibi Geh akaram seller gibi Gel gör beni aşk neyledi	Kimi yeller gibi eser Kimi yollar gibi tozarım Kimi zaman da seller gibi akarım Gel gör beni aşk(ın) ne hale getirdi
Akar sulayın çağlarım Dertlü ciğerim dağlarım Şeyhüm anuban ağlarım Gel gör beni aşk neyledi	Akar sular gibi çağlarım Dertli ciğerimi dağlarım Şeyhimi anarak ağlarım Gel gör beni aşk(ın) ne hale getirdi
Ya elüm al kaldır beni Ya vaslına irdir beni Çok ağlattın güldür beni Gel gör beni aşk neyledi	Ya elimi tut, ayağa kaldır beni Ya sana kavuşmamı sağla Çok ağlattın güldür beni Gel gör beni aşk(ın) ne hale getirdi
Ben yürürem ilden ile Şeyh soraram dilden dile Gurbette halim kim bile Gel gör beni aşk neyledi	Ben o şehirden bu şehire sürekli gezerim Gördüğüm her insana şeyhimi sorarım Gurbetteyim halimi kimse bilmez Gel gör beni aşk(ın) ne hale getirdi
Mecnun oluban yürürem Ol yâri düşte görürem Uyanıp melûl oluram Gel gör beni aşk neyledi	Mecnun gibi deli olurum Yarimi düşlerimde görürüm Uyanıp bütün acılarımı yeniden duyar, üzülürüm Gel gör beni aşk(ın) ne hale getirdi
Miskin Yunus bîçâreyem Baştan ayağa yâreyem Dost ilinden âvâreyem Gel gör beni aşk neyledi	Zavallı bir Yunus’um çaresiz bir yoksulum Baştan ayağa yara içinde her yerim Senin bulunduğun yerde değilim, sana uzağım Gel gör beni aşk(ın) ne hale getirdi

Metni Anlama ve Çözümleme

13. yüzyıl tekke şiirinin en önemli şairlerinden biri olan Yunus Emre, bu ilahisinde Tanrı sevgisini işlemektedir. Tasavvuf anlayışına göre, insanın dünyadaki görevi Tanrı’ya ulaşarak onun varlığında yok olmaktır (fenafillah). İnsan gibi, bütün varlıklar da Tanrı’yı kendi dillerinde ve hallerinde arar, ona ulaşmaya çalışırlar.
Birinci dörtlükte şair Tanrı’yı yana yana aradığını, Tanrı’dan ayrı düştüğü için acı çektiğini, Tanrı’yla özdeşleşmeye hazır olduğunu bildiriyor. “Akıllı” ya da “deli” olmadığını söylemesi, onun artık bir dünya hali olan akılla ve delilikle ilgilenmediğini göstermektedir, çünkü akıllılığının ve deliliğin ötesine geçmiştir. Tanrı’ya ulaştıktan sonra ne akıllılığın ne de deliliğin değeri olacaktır.
İkinci ve üçüncü dörtlüklerde, şair bütün doğa ile birlikte Tanrı’yı aradığını söylemektedir. Yeller gibi eserek, yollar gibi tozarak, seller gibi çağlayarak Tanrı’yı aramakta, dertli ciğerini aşk ateşiyle dağlamakta, Tanrı’yı arayarak ağlamaktadır. O, bu dünyada Tanrı’yı aramaktadır ama henüz bulamamıştır. Bu da şaire büyük bir acı vermektedir.
Dördüncü dörtlükte, Yunus Emre Tanrı’ya yakarmaktadır. “Ya elim al kaldır beni ya vaslına erdir beni” diyerek Tanrı tarafından kabul edilme isteğini dile getirmektedir. Tanrı isterse Yunus’u elinden tutarak Tanrısal varlık içine alabilir. Bu dörtlükte “ağlatmak” sözcüğü dünya ile ilgilidir. Onun gülmesi ise Tanrı’ya ulaşmasıyla mümkün olacaktır.
Beşinci dörtlükte, bu dünyayı gurbet olarak niteleyen şair, ancak Tanrı’nın yanında gurbetliğin biteceğini belirtmekte, ona ulaşmak için de ilden ile gezdiğini, onu her yerde aradığını söylemektedir. Onun bu acılı halini de ancak Tanrı’nın anlayabileceğini düşünmektedir.
Altıncı dörtlükteki “yâri düşte görmesi, uyanınca üzülmesi”, yedinci dörtlükteki “dost ilinden avare olması” yine Yunus’un Tanrı katına ulaşamadığının göstergeleridir. Bu aşkın kendisini Mecnun’a döndürdüğünü ve kavuşamamanın verdiği acıyla çaresiz kaldığını belirten şair, bu çaresizliğine acımasını istemekte, onu yanına alması için Tanrı’ya olanca gücüyle yalvarmaktadır.

Şiirde Ahenk

Yunus Emre’nin ilahisi, bir tekke şiiri ürünüdür. Bu açıdan Anadolu halk edebiyatının özelliklerini taşımaktadır. Sade bir dille, dörtlük birimiyle ve 8’li hece ölçüsüyle kaleme alınmıştır. Kimi yerlerde 4 + 4 duraklı, kimi yerlerde de 5 + 3 duraklıdır. Şiirin uyak örgüsü aaab / cccb / çççb / dddb / eeeb / fffb / gggb olup “b” ile işaretlenen dizeler, hiç değişmeden tekrarlanmış olanlardır. Buna göre, her dörtlüğün ilk üç dizesi kendi arasında, son dizeler de birinci dörtlüğün son dizesiyle uyaklıdır.

Şiir Dili

Birinci dörtlükte “ne âkılem ne divâne” denerek iki karşıt kavram kullanılmış ve tezat yapılmıştır. İkinci dörtlükte, “yeller gibi esmek, yollar gibi tozmak, seller gibi akmak” sözleriyle teşbih (benzetme) yapılmıştır.

Üçüncü dörtlükte “akarsulayın çağlarım” (akarsu gibi çağlarım) sözü benzetmedir.

Yedinci dörtlükte şair “baştan ayağa yareyim” sözüyle çektiği acıları yara sözcüğüyle somutlamış, aynı zamanda abartma yapmıştır. Bunun dışında “Mecnun” sözüyle, “Leyla ile Mecnun” öyküsünden bir hatırlatma yapılması, telmih sanatına örnektir. Bu dünya “gurbet” olarak nitelendirilip eğretilemeye başvurulmuştur. Dördüncü dörtlükte “ağlatmak ve güldürmek” karşıt kavramları kullanılarak tezat yapılmıştır.