Bu cirit oyununun yöresel geleneğince oyunu oynayacak olan at binicileri oyun alanında göründükleri esnada onlar için davullar ve zurnalar çalmaya başlar. Biniciler iki ayrı yöne dağılarak yüz metre aralık oluşturacak şekilde, ikili sıralar halinde karşı karşıya dizilirler. Bu sıralanan atlıların ellerinde ciritleri bulunur. Aralarından bir binici otuz metre ileri çıkar.
Karşısına dizilen diğer binicilerden birinin adını söyleyerek elindeki ciridi ona doğru atar ve hızlıca geriye çekilir. Geriye çekildiği esnada kaçmaya başlar. Daha sonra kendisine cirit atılan binici, ilk ciriti atan biniciyi kovalar. Yakınlaştığı esnada kendi ciridini ona atar. Bu cirit atılma esnasında ata değerse acemilik sayıldığından, ciridi atan kişi alay konusu olur ve oyundan çıkartılır. Fakat bu ciridi atarken dikkatli olmak gerekir çünkü kimi zaman ölümcül yaralara sebep olabilir.
Fakat günümüzde bu oyunu oynayanlardan yana hiç bir ölüm haberi gelmemiştir. Oyun devam ederken, kaçan atlının sırasında bulunan bir kişi daha hızla çıkar ve kaçan arkadaşını kovalayan atlıdan korumak için o da onu kendi ciridini atarak korumaya çalışır. Kısacası ciridi atan hem kendini savunmak zorunda hem de kaçan atlıyı yakalamak zorundadır. Oyunu kazanmak için ise ciridi rakibine bir kere değdirmek gerekir. Anadolu’nun bazı bölgelerinde bu oyun halen oynanır.
Cirit Nedir?
Cirit oyunu Anadolu’nun ilk oyunlarından biri olarak geçer. Bu oyun atın üzerinde oynanıyor ve çok eski bir Türk oyunu olarak bilinir. Oynayan kişiye bazı becer kazandırır. Yani, çeviklik, ata hakimiyet ve sağlamlık gibi at sürme becerileri demek yerinde olur. Türk ordularının atlı birlikleri zamanının en iyi atlıları olarak anılması, bu oyunun sıklıkla oynanmasıyla da bağlantılıdır. Bu oyun bir erkek oyunu olarak geçer. Günümüzde, eski değeri olmasa da Anadolu’nun çeşitli yerlerinde bir ata sporu olarak adlandırılarak bu oyun oynanıyor.
Cirit Kuralları Nelerdir?
Cirit oyununu oynamak için gereken bazı kurallar mevcuttur. Bu kurallar;
- Oyunun oynanması için iki takım bulunmalıdır.
- Bu takımların arasındaki mesafe minimum 70cm maksimum 120cm olacak şekilde sıralanırlar.
- Alanın en gerisinde 6-8-12 şer olarak dizilimleri bulunmalıdır.
- Ciritçiler, bölgesini temsil eden giyimleriyle ve sağ ellerinde atacak oldukları ciritleri bulunurken, kendince yeterli gördükleri kadar yedek ciritleri de diğer ellerine alırlar.
- Takımlardan bir kişi yaklaşık olarak 30m ileri doğru atılarak, rakip takımdan birinin adını söyleyerek elindeki cirit’i ona doğru fırlatır ve geri çekilip hızla kaçmaya başlar. Kaçan atlıyı kovalamaya çıkan adı söylenen ciritçi kovalamaya başladığı anda, kaçan takımdan bir kişi ona yardım amaçlı kovalayan ciritçiyi kovalar. Böylece adı söylenen ciritçi hem rakibini kovalarken, hem de başka rakibinden kaçması gerekir.
- Oyun kısaca böyle devam eder. Kazanmak için ciritlerden biri rakibe isabet etmesi veya değmesi gerekir. Fakat ata yapılan herhangi bir hamle de o takım üyesi, takıma puan kaybettirir ve oyun dışına alınır.
Cirit Oyununda Kullanılan Terimler Nelerdir?
Bu oyunda birçok değişik terim bulunur. Bu terimlerden bazıları şöyle.
- At Oynatmak terimi atın üzerinde isabet almadan hünerlerini sergileyen kişilere takılan lakap.
- Rahvan At terimi binicisini sarsmadan koşan ata verilen lakap.
- Değnek terimi çeşitli yörelerce bu oyuna verilen isimdir.
- At Oyunu terimi ise Tunceli ve Muş yörelerindeki insanların bu oyuna taktıkları isimdir.
Bu gibi benzer çok fazla terim bulunur. Fakat en çok kullanılan terimler bu şekildedir.
Cirit Oyununun Tarihi
Bu oyunun diğer adı ”Çavgan” olarak bilinir. Türklerin yüzyıllardan beri oynadığı ata oyunudur. Osmanlı döneminde de özellikle oynanan bu oyun, 2. Mahmut tarafından tehlikeli bir oyun olduğu gerekçesi ile 1826 yılında yasaklamıştır. Fakat bu oyunun kökü tüm Türk’leri etkileten bir tarihe sahiptir. O sebeple bu yasağa fazla uyulmamış ve oyun oynanmaya devam etmiştir. Günümüzde de halen, Balıkesir, Konya, Kars, Erzurum ve Bayburt gibi illerimizde halen oynanmaktadır. Ayrıca Türkiye dışında, İran, Afganistan ve Türkistan Türkleri ile Türklerle meskûn diğer Asya yörelerinde bu oyun, canlılığını ve geleneğini sürdürüyor.
Cirit Oyunu Günümüzde Ne Amaçla Oynanıyor?
Şenlikler, Çeşitli kutlamalar ve etkinlikler kurmak için bazı yörelerde halen bu oyun oynanıyor. Bu yöreler;
Her yıl Ertuğrul Gazi Törenleri sebebiyle Eylül Aylarının ikinci pazar günleri Söğüt’te bu oyun oynanır.
Kaynakça
SporDurağı. “Spor Terimleri”. Erişim 9 Haziran 2022. https://sporduragi.com/
News
