Cenap Şahabettin Kimdir? Hayatı Edebi Kişiliği Eserleri

ABONE OL

News

Hayatı

Cenap Şahabettin, 21 Mart 1870’te Manastır’da doğdu. Babası Osman Şahabeddin Bey’in Plevne’de şehit düşmesinin ardından ailesiyle İstanbul’a geldi. Tophane’de Mekteb-i Feyziyye Mektebi’ni bitirdikten sonra Gülhane Askeri Rüştiyesini girdi. Tıbbiye İdadisinden sonra Askeri Tıbbiyeden mezun oldu. Hekim yüzbaşı oldu. Devlet tarafından cilt hastalıkları konusunda ihtisas yapmak üzere Paris’e gönderildi. Burada dört sene kaldı. Yurda döndükten sonra Mersin, Rodos ve Cidde’de karantina hekimliği, sıhhiye müfettişliği yaptı. 1914’te emekliye ayrıldı. Dârülfünun’da Türk Edebiyat Tarihi dersleri okuttu. Kurtuluş Savaşı sırasında Kuvâ-yi Milliye’ye karşı olumsuz tutumu nedeniyle öğrencileri tarafından istifaya zorlandı. Daha sonra cumhuriyeti destekledi ama yaşamı yalnızlık içinde ve salt edebiyatla uğraşmakla geçti. 12 Şubat 1934’te beyin kanaması nedeniyle İstanbul’da vefat etti.

Edebi Kişiliği

• Cenap Şahabettin, Tevfik Fikret‘ten sonra Servet-i Fünun edebiyatının en önemli şairidir. Genç yaşta şiirle uğraşmaya başlamış, ilk şiiri henüz 15 yaşındayken “Saadet” gazetesinden yayımlanmıştır.
• Önceleri Muallim Naci’nin etkisiyle divan edebiyatı anlayışına uygun şiirler yazarken daha sonra Recaizade Mahmut Ekrem ve Abdülhak Hamit Tarhan’dan etkilenmiştir.
• Betimlemeye verdiği önem bakımından parnasizm; istiare ve müzikaliteye verdiği önem bakımından da sembolizmden etkilenmiştir.
• Kullandığı istiarelerle şiirimize yeni imgeler getirmiş; ancak “saat-i semen-fâm” (yasemin kokulu saatler), “havf-i siyah (siyah korku) gibi alışılmadık bağdaştırmalarıyla yadırganmış; özellikle Servet-i Fünun karşıtlarının tepkisine neden olmuştur.
• Şiirlerinde aşk ve doğa temalarını işlemiş, “Şiirde güzellikten başka gaye aramam.” diyerek toplumsal konulara hiçbir şirinde yer vermemiştir.
• Cenap Şahabettin, tüm şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmış, aruz-hece tartışmasında aruzu savunarak heceye karşı çıkmıştır.
• Cenap Şahabettin, şiirde ahenge ve ses gücüne inanmıştır. Müzikalite onun şirinin önemli bir özelliğidir. Fikret’ten ayrıldığı nokta şiirini ilhamla değil, kurguyla yazmasıdır.
• “Evrak-ı Leyal” adı altında toplayacağı şiirlerini kitaplaştıramadan ölmüştür. En ünlü şiirleri, kar yağışını betimlediği “Elhan-ı Şita” (Kış ezgileri) ve “Yakazat-ı Leyliye” (Gece Uyanıklıkları)dır.
• Özellikle Meşrutiyetten sonra yazdığı eleştiri deneme, gezi türündeki yazılarla düzyazıda büyük bir ustalık göstermiştir.
• Cümle kuruluşu açısından kusursuz bir sağlamlıkta ve biraz da sanatlı, süslü bir üslupla yazdığı bu yazılarda geniş bir edebi kültürün ve alaycı, iğneleyici ama zarif bir zekânın pırıltıları görülür.

Eserleri

Şiir Tamat Seçme Şiirleri Bütün Şiirleri.

Tiyatro Körebe Yalan Küçük Beyler

Gezi Yazısı Hac Yolunda Avrupa Mektupları Suriye Mektupları Âfâk-ı Irak

Makale Evrak-ı Eyyam Nesr-i Harp Nesr-i Sulh

Özdeyiş (Aforizma) Tiryaki Sözler

İnceleme Vilyam Şekspir

ELHAN-I ŞİTA

Bir beyaz lerze, bir dumanlı uçuş, Eşini gaib eyleyen bir kuş gibi karlar Geçen eyyâm-ı nevbaharı arar… Ey kulûbün sürûd-i şeydâsu, Ey kebûterlerin neşideleri, O baharın bu işte ferdâsı Kapladı bir derin sükûta yeri Karlar Ki hamûşâne dem-be-dem ağlar. Ey uçarken düşüp ölen kelebek Bir beyaz rîşe-i cenâh-ı melek Gibi kar Seni solgun hadîkalarda arar; Sen açarken çiçekler üstünde Ufacık bir çiçekli yelpâze, Nâ’şun üstünde şimdi ey mürde Başladı parça parça pervâze Karlar Ki semâdan düşer düşer ağlar Uçtunuz gittiniz siz ey kuşlar; Küçücük, ser-sefîd baykuşlar Gibi kar Sizi dallarda, lânelerde arar. Gittiniz, gittiniz siz ey mürgân,

Şimdi boş kaldı serteser yuvalar; Yuvalarda -yetîm-i bî-efgân! – Son kalan mâi tüyleri kovalar Karlar Ki havada uçar uçar ağlar. Destinde ey semâ-yı şitâ tûde tûdedir Berk-i semen, cenâh-ı kebûter, sehâb-ı ter… Dök ey semâ -revân-ı tabiat gunûdedir- Hâk-i siyâhın üstüne sâfî şükûfeler! Her şahsâr şimdi -ne yaprak, ne bir çiçek! – Bir tûde-i zılâl ü siyeh-reng ü nâ-ümid… Ey dest-i âsmân-ı şitâ, durma, durma, çek. Her şâhsârın üstüne bir sütre-i sefîd! Göklerden emeller gibi rizan oluyor kar Her sûda hayâlim gibi pûyân oluyor kar Bir bâd-ı hamûşun Per-i sâfında uyuklar Tarzında durur bir aralık sonra uçarlar, Soldan sağa, sağdan sola lerzân ü girîzân, Gâh uçmada tüyler gibi, gâh olmada rîzân Karlar, bütün elhânı mezâmîr-i sükûtun, Karlar, bütün ezhârı riyâz-ı melekûtun. Dök kâk-i siyâh üstüne, ey dest-i semâ dök. Ey dest-i semâ, dest-i kerem, dest-i şitâ dök: Ezhâr-ı bahârın yerine berf-i sefîdi; Elhân-ı tuyûrun yerine samt-ı ümîdi…