17 Nisan 1940’ta, 3803 sayılı yasa ile kurulan Köy Enstitüleri’nin üzerinden tam 85 yıl geçti. 1940’ların Türkiye’sinde, 40 bin köyün 35 bininde okulun olmadığı, nüfusun yüzde 80’inin okuma yazma bilmediği bir dönemde, Köy Enstitüleri Anadolu’nun bağrında bir umut ışığı olarak doğdu.
Köy Enstitüleri, genç Cumhuriyet’in kalkınma ve çağdaşlaşma hedeflerinin en özgün projelerinden biri olarak binlerce öğretmen, aydın ve meslek erbabı yetiştirdi. Çünkü değişimin ve kalkınmanın yolu, halktan ve insandan, yani eşit, parasız ve nitelikli eğitimden geçiyordu.
Laik, Bilimsel ve Çağdaş Eğitimin Öncüsü
Köy Enstitüleri yalnızca okuma yazma öğreten kurumlar değildi; düşünmeyi, üretmeyi, sorgulamayı ve sanatı öğreten birer yaşam okuluydu. Laik, bilimsel ve çağdaş eğitim anlayışı ile kırsalda yaşayan yüz binlerce yurttaşımıza yeni bir ufuk açtılar.
Tarımsal kalkınmadan kültürel aydınlanmaya, özgür bireyler yetiştirerek köylerin ve kırsal yaşamın kaderini değiştiren bu kurumlar, yoksulluğa, cehalete ve eşitsizliğe karşı Cumhuriyetin halka uzanan eli oldu.
Gerici Baskılar Aydınlanma Işığını Söndürdü
Ancak bu büyük aydınlanma hareketi, halkın bilinçlenmesinden rahatsız olan gerici çevrelerin baskısıyla susturuldu. Köy Enstitülerinin kapatılması, yalnızca bir eğitim kurumunun değil, aynı zamanda Cumhuriyetin temel değerlerinin hedef alınmasıydı.
Eğitimdeki laiklik, bilim ve fırsat eşitliği ilkeleri büyük yara aldı. Bugün eğitimde yaşanan nitelik kaybı, sistemli bir gericileşmenin ve bireyi sorgulamaktan uzaklaştıran anlayışın sonucudur.
Köy Enstitüsü Ruhu Yeniden Yeşermeli
Ancak umudu yeniden filizlendirmek mümkündür. Köy Enstitüsü ruhunu yeniden canlandırmak, çağdaş, demokratik, üretken ve parasız bir eğitim modelini ulusal eğitim sistemimizin temeline yerleştirmekle mümkündür.
Eğitimde fırsat eşitliği, eleştirel düşünce, laiklik ve bilimsel yaklaşım yalnızca bireyin değil, tüm toplumun kalkınmasının ön koşuludur. İşte bu anlayışla “fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür” nesiller yetiştirerek Atatürk’ün işaret ettiği çağdaş uygarlık seviyesini yakalayabiliriz.
Atatürk’ün Aydınlanma Devrimi Yolumuzu Aydınlatıyor
Mustafa Necati’den Hasan Âli Yücel’e, Fakir Baykurt’tan bugüne uzanan büyük eğitim mücadelesinin mirasçılarıyız. En büyük ilham kaynağımız ise Başöğretmenimiz Mustafa Kemal Atatürk’tür. O’nun aydınlanma ideali ve Cumhuriyetin eğitim devrimi yol göstericimiz olmaya devam edecek.
Bozkırın Işığı Sönmedi, Sönmeyecek!
Köy Enstitülerinin 85. yılında, laik, bilimsel ve parasız eğitimin yeniden hayat bulduğu, sorgulayan ve üreten bireylerin yetiştirildiği bir Türkiye hayalimizden asla vazgeçmeyeceğiz. Bozkırın ışığı sönmedi; o ışığı yeniden yakmak, bizim en büyük sorumluluğumuzdur.
Yaşasın laik, bilimsel ve halkçı eğitim!
Yaşasın Köy Enstitüsü ruhu!
Bozkırda Filizlenen Aydınlanma: Köy Enstitülerinin 85. Yılı kutlu olsun… yazısı ilk önce SafaTV – SRT üzerinde ortaya çıktı.
